Geschiedenis

Het bezoekerscentrum Klein Engelandhoeve in het noorden van de stad heeft een lange en boeiende geschiedenis, die teruggaat tot 1826.

Het ‘gebouw’ dat hoeve wordt genoemd is gelegen aan Klein Engeland 27-35 (die iets verder overgaat in de Steenweg op Baarle-Hertog), een straatnaam die is afgeleid van het gelijknamige toponiem. Een mogelijke verklaring voor de oorsprong van deze naam is dat deze afkomstig is uit het Middelnederlands, waar ‘englant’ een weiland was of akkers die bij een dorp hoorden. Andere bronnen speculeren dat het woord werd afgeleid van het woord ‘angel’ dat zoveel als hoek betekende. De herkomst is dus niet helemaal duidelijk.

Het gebouw heeft lang deel uitgemaakt van de blekerij Borghs – Van der Heijden, die in 1826 in de naburigheid van de huidige Klein Engelandhoeve is ontstaan (rechts van de weg, iets verder op de baan). Bij Borghs – Van der Heijden werd tijk gebleekt. De locatie was geschikt door de aanwezigheid van de naburige vennen, het venwater was namelijk erg zuiver, kleurloos en bevatte bijna geen organische stoffen. Daardoor kreeg het textiel bij bleking een perfecte witte, verzilverde en glanzende kleur. Volgens het seizoen telde de blekerij 30 tot 40 arbeiders, gemiddeld bleekte men er per jaar 400.000 kilo van verschillende producten. De blekerij heeft lang geprobeerd om ook de gronden rond het Zwart Water te verwerven, maar dit is nooit gelukt.

In het begin van de 20e eeuw wordt de hoeve verkocht en werden de gebouwen een tijd lang gebruikt als buitenverblijf voor leerlingen van het St. Victorinstituut en waarschijnlijk vanaf 1911 ook een tijdje gebruikt door leerlooierij De Magna.

In 1914 komt de hoeve in het bezit van de familie de Vicq – de Cumptich, die van het ruimere gebied een jachtdomein maken. De gebouwen worden bewoond door boeren, die de omliggende gronden pachten en bewerken.

Sinds 1991 dient de hoeve als thuisbasis voor vzw Trefpunt Toreke, een vereniging die werkt rond kansarmoede. Dit initiatief ging uit van Paul Dierckx, die de hoeve geërfd had van zijn moeder Netty de Vicq – de Cumptich. In 2010 opende het bezoekerscentrum Klein Engelandhoeve, van waaruit wandelingen gemaakt kunnen worden in het omliggende natuurgebied.

De Klein Engelandhoeve werd gebouwd in verschillende fasen. Van links naar rechts hebben we ‘de schuur’, waar nu het bezoekerscentrum gevestigd is, vervolgens verschillende kleine werkmanshuisjes, dan een voor die tijd moderne stal en het koetshuis met toren. Achter het gebouw liggen nog het bakhuis en de schapenkooi (heropgebouwd in 2012).